جولای کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د ټرانزیټ ۷۸ سلنې زیاتوالی
که څه هم له پاکستان سره د افغانستان د سوداګرۍ او ټرانزيټ په برخه کې لا هم ډېر ننګونې شته، خو د پاکستان رسنیو راپور ورکړی چې د روان کال په جولای میاشت کې د افغانستان ټرانزیتي سوداګرۍ ۷۸ سلنه زیاته شوې ده.
د دغه راپور له مخې، د افغانستان د ټرانزیتي سوداګرۍ کچه په جون میاشت کې له څه باندې ۵۶ میلیون ډالرو، په جولای میاشت کې څه باندې سل میلیون ډالرو ته رسېدلې ده.
د پاکستان، افغانستان او منځنۍ اسیا د سوداګرۍ د پراختیا د دایمي کمېټې د رییس په وینا، له دغو شمېرو سره سره، د افغانستان ټرانزیتي سوداګرۍ لا هم زیانمنه ده او د دواړو هېوادونو ترمنځ د ستونزو د حل لپاره وروستۍ هوکړه نه ده شوې.
د پاکستان، افغانستان او منځنۍ اسیا د سوداګرۍ د پراختیا د دایمي کمېټې رییس، شاهد حسین هم وايي: «د افغانستان سوداګري او ټرانزیټ اغېزمن شوي او تر اوسه کابل او اسلاماباد کومې هوکړې ته نه دي رسېدلي. افغان سوداګرو ته هم درانه زیانونه اوښتي، ځکه هغوی خپل کار د بندر عباس له لارې پرمخ وړي چې ډېر لګښت لري او ډېر وخت هم نیسي.»
راپور ښيي، چې په تېرو مالي کلونو کې د پاکستان د وارداتی محدودیتونو او د قاچاق ضد اقداماتو له امله د افغانستان ټرانزیتي سوداګرۍ په پراخه کچه کمه شوې ده.
په ۲۰۲۳-۲۰۲۴ مالي کال کې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سوداګرۍ او ټرانزیت کچه ۲.۸۷ میلیارد ډالرو ته رسېده، خو په ۲۰۲۴-۲۰۲۵ مالي کال کې دا کچه نږدې ۱.۱ میلیارد ډالرو ته راټیټه شوې ده.
سوداګر، امید حیدري هم وايي: «د پاکستان لوري هغه ژمنې چې د صادراتو او وارداتو په تړاو وې، عملي کړي نه دي. د لارو د تړل کېدو په برخه کې، لکه څرنګه چې تاسې ګورئ، د غلامخان، خرلاچي او ډنډ پټان بندرونه تړلي دي، حال دا چې په تېرو کلونو کې زموږ د صادراتو لپاره پرانیستي وو. اوس زموږ ټول صادرات یوازې د تورخم او سپین بولدک له لارې پرمخ ځي»
دغو ننګونو ته په پام سره، د افتصادي چارو شنونکي ټینګار کوي چې له نورو هېوادونو سره د افغانستان د سوداګرۍ د پراختیا لپاره د افغانستان د سوداګرۍ تګلاره باید د نړیوالو معیارونو پر بنسټ تنظیم شي.
د اقتصادي چارو شنونکی، میر شاکر یعقوبي بیا داسې وايي: « د افغانستان سوداګریز تګلوری دې د نړۍوالو سوداګریزو اصولو او شرایطو سره سمون ولري او د سیمې د هېوادونو له اړتیاوو، غوښتنو او تمایلاتو سره برابر وي. موږ باید د سوداګرۍ اصول د خپل کار د سر کرښه وګرځوو او تر ډېره د یو نرم او انعطافپذیرې اړیکې لرلو هڅه وکړو چې له سیاسي موخو څخه لرې وي.»
شمېرې دغه راز ښيي چې له ۲۰۲۲ تر ۲۰۲۴ کلونو پورې د افغانستان او پاکستان ترمنځ د ټرانزیتي سوداګرۍ ټولیزه کچه له ۷ میلیارد ډالرو نږدې ۲.۸۸۷ میلیارد ډالرو ته راکمه شوې ده.
مننه زما په نظر پاکستان نور زموږدوست نسی کیدای که دپاکستان ملکی ایداری دفوج او ده آیﺉس آی پلاس کی وی